Orjinal adı "A History of the Brain: From Stone Age Surgery to Modern Neuroscience" olan bu kitap Wiskens'ün çok uzun emek verdiği bir beyin tarihi kitabı. Benim de ilgi alanım olan bir konuda yazılmış bu hacimli kitabı okurken çok büyük keyif aldım. Yazar bir organ olarak beyni anlamanın tarihini ele almış ancak bir noktadan sonra zihin-beyin tarihine dönmüş denebilir ancak bir kognitif nörobilimci kitabın son kısımlarını biraz daha farklı yazabilirdi.

Bu kitap, beynin tarihine dair görece sıra dışı bir bakış açısı sunuyor. Wickens, insanlık tarihinin “beyin nedir”, “zihin nerede” ve “sinir sistemi nasıl çalışır” gibi sorularla nasıl boğuştuğunu; Mezopotamya’dan Antik Yunan’a, Orta Çağ’dan Rönesans’a, 19. yüzyıldan 20. yüzyılın nörobilişsel devrimine kadar uzanan bir panoramada anlatıyor. Örneğin, kitabın ilk bölümünde “Kalp mi akıl mı?” üzerine Antik Mısır’daki tartışmalardan başlıyor. Kendi disiplinlerimiz açısından önemli: nöropsikoloji, davranışsal nöroloji ya da bilişsel sinirbilim çalışmaları yapan biri için, beyin biliminin “şu anda bildiklerimiz” değil, “nasıl öğrendiklerimiz” kısmını görmeye fırsat sunuyor. Çünkü her bir keşif ya da teori bir önceki anlayışı alt üst etmiş durumda — yer kaplama, nöron dokusu, elektriksel ileti, kimyasal sinaps gibi kavramlar üst üste binmiş. Kitap bunu akıcı bir dilde, jargon tuzağına düşmeden yapıyor.

Kitabın ikinci önemli yönü: hem tarihsel hem de “bilimin insan işi” olduğuna dair bir farkındalık geliştiriyor. Yalnızca büyük isimler ya da cihaz buluşları değil, aynı zamanda yanlış yönlendirilmiş teoriler (mesela frenoloji), epistemik kör noktalar ve metodolojik arka planlar da var. Örneğin kitapta “Frenolojinin yükselişi ve çöküşü” özel bir bölüm olarak yer alıyor.

Nöropsikolog–bilişsel sinirbilimci biri için oldukça faydalı: bu alana giriş ya da dersi zenginleştirmek için, beyin bilimlerinin tarihsel köklerini –ki çoğu zaman gözardı edilir– kavramak açısından ideal bir kaynak. Eğlenceli anlatımı sayesinde öğrenciler için de iyi bir “giriş” kitabı olabilir.